MS HASTALARINA PRATİK BİLGİLER

YORGUNLUK

Multipl Skleroz'da yorgunluk en sık görülen hastalar tarafından çok bahsedilmeyen,bazende biz hekimlerin çok üzerinde durmadığımız bir konudur.Hataların % 80 yorgunluk vardır.Ayrıca hastalarda düşük tansiyon,kansızlık ve B12 viamin eksikliğide birlikte olduğunda inanılmaz yorgunluk olur.Tabiki düşük tansiyon,kansızlık ve B12 eksikliği giderilmelidir.MS yorgunluğu için gün içnde kısa dinlenmeler tavsite edilir.yazın soğuk duş iyi gelebilir.Doktorunuz ilaç konusunda da bu şikayet için yardımcı olacaktır.Bazı antidepresanlar,modafinil,amantadin ,NADH iyi gelebilmektedir,yürüme güçlüğü çeken engelli hastalarda yürümeyi kolaylaştıran fampiridin de bahsedebilirz.(4.12.2018)

ENJEKSİYON TEDAVİSİ ALAN HASTALARA PRATİK ÇÖZÜM

Enjeksiyon yerinde kaşıntı ve ağrı olan hastalarımıza iğne öndesi ve sonrası soğuk kartuj  uygulaması ve advantan pomad öneriyordum.hastalarımızın bize ilettiklerine göre sirke ve turuncu kantaron yağı iyi geliyormuş.Diğer hastalarımızda kaşıntı kızarıklık ve şişlik için bunu deneyebilirier (5.1.2017)

-TANIYI DOĞRULA

İlk defa MS tanısı alanlar MS uzmanlarına veya 3.  basamak   hastanelerde MS polikliniklerinde aldıkları tanıları mutlaka  doğrulatmalıdırlar. Bazen  MS’e benzeyen  başka hastalıklara MS tanısı konmakta veya  tanı geciktirilmekte bazen masum görüntüler de  MS tanısı konulabilmektedir.

-HASTALIĞI KABULLEN VE ONUNLA MÜCADELE ET

Bazen hastalar uzun süre hastalığı kabullenmezler,  tedavileri   ret  ederler. Bu hastalar da  ciddi sorunlar oluşabilir. Bu durumu kısa sürede  atlatmalı , bu konuda psikiyatrik destek alınmalıdır.Hastalığı hemen kabullenenler,rıza gösterenlerde, olaylara pozitif bakanlarda  MS daha iyi seyretmektedir.

MS’İ ÖĞREN

MS hakkında doğru ve sağlam bilgiler edin .  Bu konuda MS derneklerinin  sitesi , MS konusunda uzman kişilerin kişisel sayfası,ilaç firmaların destek olduğu tarafsız sitelerden(MS Gateway, yolarkadaşımsın, Bilimsel  vb) takip et,internette dolaşan bilgilerin bir kısmının yalan ve  aldatmaca olduğunu bilincinde ol. Tedavi konusunda hastalar birbirlerine öğütte bulunmakta , yanlış telkinlere bulunabilmektedirler.

-KONTROL MUAYENELERİNE  DİKKAT

Düzenli olarak kontrollere gidiniz. MS’e özel  tedavi alanlar 3 ayda bir mutlaka kontrole gitmelidir. Kan,idrar,biyokimyasal tahliller 3 ayda bir ,MR kontrolleri  yılda 1  bir yapılmalıdır.MR çekimleri mutlaka kontrast(İlaç) madde verilerek  çekilmelidir.

-NOT AL

Doktora gittiğinizde konuşulanları not al, soracaklarınızı önceden not al.

-HEMŞİRE DEN YARDIM AL

Uzun süreli iğne tedavisi alanlar hemşireleri ile iyi bağlantı kurmalıdır. İğne yerlerindeki sorunları için hemşireden destek alınız.İğne yaparken 1 saat ilacı dişarıda oda ısısında beklet,hemen iğne yapma,erken yaparsan üşüme ,titreme,ağrı olacaktır.Hemşire bu kıymetli ilaçlardan en iyi etkiyi elde etmeniz için size yardımcı olan firma hemşiresidir.Onlara iyi davran,randevu al,atak tedavimi yap,raporumu çıkart gibi etik dışı isteklerde bulunma

İLAÇ YAZDIRMA VE RAPOR  YENİLEMEYİ  ZAMANINDA YAP

Bazen hastalar ne ilaç aldıklarını bilmezler. İlaç raporunuzun çıktısını eczaneden alın yanınızda getirin. İlaçların kutusu veya içindeki bilgilendirme kağıtlarını yanınızda getirin. En güzeli not almanız veya ilacını ezberlemektir.İlaç dozlarını da  söylerseniz doktorunuza yardımcı olursunuz.İlaç raporlar genelde 1 yıllıktır.Bitime 1 hafta kala plan yapmalısınız.Raporlu ilaçlar ilk yazıldığında 1 aylık, devamında   3 aylık yazılmaktadır.Ankara bağlantılı TEB üzerinden gelen ilaçlarda daha hassas davranın,son 1 aylık doz kaldığında ilacını yazdırın.TEB aracılığıyla gelen ilaçlarda internet üzerinden ne aşamada olduğunu takip edebilirsiniz.

ATAK KAVRAMINI ÖĞREN

Yeni  belirtiler , veya daha önce iyileşmiş şikayetlerin tekrar ortaya çıkması,24 saatten uzun ve devamlı olması, yüksek ateşin olmaması (Derece ile ölçüm yapılmalıdır)durumudur. Ataklar genelde 1 ay içerisinde iyileşir veya az iyileşir sekel kalabilir. Oysa erken davrandığımız zaman tedavi ile iyileşme şansı yüksektir. Hemen doktorunuza başvurun.Bazen şüpheli durumlarda MR çekmek gerekebilir.

HASTALIĞIM NASIL SEYREDİYOR

Tedavi aldığınız 1 yıl içerisinde atak geçirmediniz ise ,  muayeneleriniz normal,MR görüntüleri iyi,düzeliyor,azalıyor ise işler yolunda demektir.Bir yıl içinde birden fazla atak geçirdiyseniz,muayenede kalıcı bir şeyler varsa,MR görüntülerde taze plaklar var,görüntüler artıyorsa işler yolunda değildir.Hemen doktorunuzla irtibata geçiniz.

AŞI

Aşılar bazen MS’ i  tetiklemektedir . Hepatit B aşısı  yapılabilir.Mutlaka aşı gereken durumları doktorunuzla görüşün.Gereksiz lüzumsuz  aşılardan kaçının.

SİGARAYI BIRAK

Sigara kesinlikle bırakılmalıdır. Sigara içen kadınlar arasında MS sıklığı artmakta, sigara içen hastaların MS’i  kötü seyretmektedir. Evdekiler  veya işyerindeki  arkadaşları  da sigarayı bırakmalıdır,hastanın sigarayı bırakması daha kolay olur bu destek ona moral ,güç verir.Sigarayı içmeye devam etmen iyilleşme konusunda samimi olmadığın kanaati uyandırabilir.Kendine dürüst ve saygılı ol

D VİTAMİNİ VE KALSİYUMU  TAKVİYE  ET

Son yıllarda yapılan çalışmalarda D vitamin MS gelişmesinde bir risk faktörü olduğu anlaşılmıştır. MS li  hastalarda   genelde D vitamini kontrollere  göre düşük bulunmuştur. Atak anında daha da düşebilir. Bu nedenle yeterince uygun mevsimlerde güneşlenmelidir.Kızgın güneş ve sıcaklar hastaları rahatsız edebilir.Yazın şapkalı gezilmelidir.D vitamininden zengin besinler alınmalı, Ca ve D vitamini tahlillerde düşük bulunursa uygun şekilde takviye edilmelidir.

EGZERSİZ  , SPOR HAYATININ BİR PARÇASI OLSUN

Hastalık durumuna uygun olarak her türlü spor yapılabilir. Her gün  yarım saat yürüyüş , idealdir. Evde spor yapmak için düzenek kurulabilir(Pedal,koşu bandı vs) . Daha sorunlu hastalar fizyoterapist eşliğinde yapabilirler.

TUZSUZ YEMEYE ALIŞ

Beslenmede aşrı tuz alan hastalarda MS atak sıklığında  ve MR görüntülemelerde artış bildirilmiştir,ayrıca ergenlikte aşırı tuzlu beslenme ile MS gelişimi arasında ilişki bulunmuştur

KİLO VER

Ergenlikte obezite(Aşırı kilo) ile MS hastalığı arasında ilişki bulunmuştur.Aşırı kilo ergenlikte MS 'i daha erken yaşa çekiyor.Ayrıca erişkinlerde zamanla metabolizma azalması,fiziksel haraket azlığı,bilinçsizce ilaç kullanımı kilo alınımına yol açabilmektedir.Fazla kilo bacadlarında güçsüzlük olan ve denge sorunu olan hastalarda sorunları daha çıkmaza sürükleyebilir.Aşırı kilo ,hipertansiyon(Tansiyon yüksekliği )şeker hastalığı,kolesterol yüksekliği ve kalp hastalıklarına yol açmaktadır.

YORGUNLUKLA MÜCADELE ET

Hastaların % 90 yorgunluk hisseder, ama dile getirmezler .  Doktorunuzdan bu yönde yardım isteyin. Gün içinde hafif molalar, soğuk duş iyi gelir. Özel tedavilerde mevcuttur.Tansiyon düşüklüğüne, kansızlığa,B12 vitamini ,folik asit  eksikliğine dikkat et,bunlarda halsizlik yorgunluk yaparlar.

DOST TAVSİYESİ İLE HAMAMA KAPLICAYA, SAUNAYA GİTME

MS hastaları sıcaklardan ve sıcak sudan genelde rahatsız olurlar.  Dayanabildiğin kadar ılık su ile duş al, bazen sıcak banyodan sonra hastalarda uyuşmalar olur, görmeleri bulanıklaşır.

RAMAZANDA ORUÇ TUTMA

MS hastaları uzun süre aç , susuz ,uykusuz kalmamalıdır.Ayrıca ilaçların düzenli almaları gerekir.Bu nedenle oruç tutmamaları tavsiye edilir.Oruç tutanlar atak geçirme veya hastalığının artma ihtimali yüksektir.

HER GELDİĞİNDE YENİ BİR ŞEY VAR MI ? DİYE SORMA

MS konusunda her gün çok güzel  bilgiler ,  yeni  tedavi çalışma sonuçları gelmektedir.MS bu konuda diğer hastalıklara göre daha şanslı bir gruptur.Hastalar doğal olarak yeni ,etkili ilaçları sormaktadırlar.Her geçen gün MS daha farklı yönleri ile öğrenmeye  çalışıyoruz.MS uzmanı size en uygun tedaviyi vermiştir.İşler yolunda gitmediğinde zaten size yeni  tedavi seçeneklerini sunacaktır.Her yeni ilaç size uygun olmayabilir.Kök hücre konusu deneysel aşamadadır.Yıllar önce MS hastalarında denendi ,hastalar ya öldüler yada çok işe yaramadı.Kök hücre tedavisi ciddi yan etkiler hayatı tehdit eden yan etkiler taşımaktadır.Şu an ciddi merkezler bu konuda çalışmaları yapıyorlar ve bu sonuçları bekliyoruz.Kök hücre ye aday hastalar şu andaki mevcut tedavilerle hastalığı hızlı ilerleyen hastalarda olabilir,ancak sonuçları beklemek zorundayız.Bazen  MS şüphesi olan veya henüz tanı bile konmamış hastalar bizden kök hücre istemektedirler. Maalesef  bu konuda  basın ,yayın iletişim kanallarında bazı çevreler bilim dünyasının önüne geçerek  hastalara yanlış bilgiler iletmektedirler.Türkiye şu an MS tedavisinde kök hücre uygulayan merkez yoktur.MS te güncel bilgiler bölümümde sizlere hitap eden kısa bilgiler mevcuttur.

DENGELİ BESLEN, ZEYTİNYAĞINA   AĞIRLIK VER

Her türlü gıda türünden dengeli  beslen , katı yağlardan uzak dur.Özellikle sızma zeytin yağı tüket,her gıdayı mevsiminde taze tüket,hazır gıdalar, katkı,koruyucu maddeli gıdalardan uzak dur. Kilo alma ,kalsiyum açısından  süt,yoğurt,peynir tüket,kolesterol sorunun varsa az yağlı veya yağsız olanları tercih et,keçi sütü  bulacağım diye kendini paralama,sütü iyice kaynat veya pastörize süt iç.Çiğ sütten geçen brusella,salmonella  gibi bulaşıcı ateşli hastalıklarla da  bizi uğraştırma !

KIŞ AYLARINDA VİTAMİN DESTEĞİ AL

Salgın hastalıkların yoğun olduğu dönemlerde  hijyene  dikkat et, sık el yıka

, gripli kişilerden uzak dur. Evde hasta biri varsa maske taktır. Kalabalık ortamlardan uzak dur.Yeterli sebze,meyve tüketemiyorsan  vitamin alabilirsin.Bitki çayları (yeşil çay,ıhlamur,vb)iç  bol sulu gıda al,vucut direncinı artırmak için kefir iç,az miktarda çörek otu,zerdaçal,tüketebilirsin

PARAMEDİKAL  KONULARA İLGİ DUYMA

Birileri değişik kanallardan sana ulaşıyor bir şeyler pazarlıyorsa bunlara kanma  , dikkatli ol. Bir dönem Alovera bitkisi vardı, Dünya Sağlığı Örgütü(WHO) faydalı olmadığı hatta ishal nedeniyle tehlikeli olduğunu bile açıklamıştı.Pazarlama taktikleri ve saadet zinciri ile en yakınlarımıza kadar sızıp  kullandırdılar , yıllar içinde bir işe yaramadığı ortaya çıktı.Daha sonra  aloveralı tuvalet kağıtları ve yataklar bile çıktı. Zaman  zaman  bu olaylara tanık oluyoruz. Kapari   yoğun şekilde pazarladılar , bir çok hasta zehirlendi ,karaciğer enzimleri tehlikeli yükseldi.Sonra malum Panax  MS ilacı diye  birçok hasta  kullandı. Şimdi  de yeni moda hacamat,sülük tedavisi ,bioenerji, refleksoloji ,Anadolu buğdayı suyu,

Akıllı  ol umut tacirlerine para kaptırma.

AKŞAM İNTERNETTE ARAŞTIRDIM MS' TE ŞÖYLE OLUYORMUŞ ,ŞU İYİ GELİYORMUŞ GİBİ ÖMRÜNÜ BU İŞE ADAMIŞ DOKTORUNA  BİLGİ SATMA ...

-MS   HASTALIĞININ  NEDENİ  TOPLAR DAMAR TIKANIKLIĞI  FİKRİ VE BALONLA AÇMA TARİHİN KARANLIK SAYFALARINA  GÖMÜLDÜ 

Bu konu bilim dünyasını ve medyayı çok meşgul  etti .  İtalya ve Kanada’dan yapılan  2 büyük çalışma son noktayı koydu. Yapılan bu çalışmalarda MS hastaları , MS hastalarının birinci derece yakınları ve sağlıklı gönüllülerde  toplar damar anjiyolarında benzer oranda darlıklar tespit edildi.Bu darlığın masum, olduğu anlaşıldı.Dolayısıyla kontrol grubu olmadan yapılan çalışmalarda bu hatalara düşüleceği,anlaşılmış oldu. Dr.Zamboni  ve ekibi de   çok sayıda hastaya bu işlemi yüksek fiyattan yapıp köşe oldu.

SAĞLIĞINI BOZMADAN BAKABİLECEĞİN KADAR ÇOCUK YAP

Anne   sağlığını   tehlikeye atmaması ve bakabileceği kadar çocuk yapması önerilir. Gebelik 3 ay dışında koruyuculuğu yoktur. Doğum sonrası hastalık ilerlemesi ve atak sayısı 3 katına çıkmaktadır. Hastanın durumuna göre 1 veya 2 çocuk planlaması yapılabilir. Özel bir doğum şekli yoktur. Buna  tıbbı gereklilik ve jinekolog karar verecektir. Emzirme  anne ve çocuk acısından çok önemlidir.Bu süre 6 – 9 ay sınırlı tutulmalıdır.Süt vermenin  hastalık üzerine bir etkisi yoktur.

ASKERLİK

Askerlik öncesi dönemde kesin MS tanısı alanlar askerlik yoklamasında hasta olduklarını beyan ettiğinde en yakın Asker Hastanesine  gönderilmekte, burada nöroloji uzmanını karara verebilir veya yeni filmler isteyebilir veya GATA Hastanelerinden birine gönderirir burda alacağı karara göre askerden muaf tutulur.Bu durum zaman içinde alınan kararlarla değişebilir

EHLİYET

MS hastalığı hafif olan iyi hastalar nöroloji uzmanının raporuna göre 1 yıllık kontrol şartıyla  ehliyet alabilirler.Ciddi engelleri olan hastalara ehliyet raporu verilmez.

BESLENME KONUSUNDA ''GÜLÜMSE'' DERGİSİYLE YAPILA ŞÖYLEŞİ

Beslenme ve diyet konusunda neler söyleyeceksiniz

Öncelikle taze sebze ve meyve tüketmek gerekiyor. Donmuş ve tütsülenmiş yani işlem görmüş gıdalar tüketilmemeli. Kendileri de dondursalar önermiyoruz. Taze tüketmek varken dondurulmuş gıdaya hiç gerek yok.
 
 Sıvı yağlar, özellikle zeytinyağı kullanılmalı. Üçte bir oranında da ay çiçek yağı,mısırözü  kullanabilirler.Katı yağları önermiyoruz.

Zeytinyağında büyük ölçüde omega 9 vardır.Omega 9 ;vücutta kısmen üretilebilen(yeterli omega 3 ve omega 6 varlığında) doymamış yağ asididir.Omega 9; kolesterolu dengeler ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Omega 6; vücut tarafından yapılamayan dışarıdan alınması gereken bir doymamış yağ asidi türüdür.Genel olarak bitkisel yağlar ,kuruyemiş ve kümes hayvanlarının etinde bulunur.Kas gelişimi ve sinir sistemi için önemlidir.Omega 6 ve omega3 oranı 4/1 oranı çıkmaktadır. Fazla alınan omega 6 zararlı olabilir.

 Kırmızı etle beyaz eti karşılaştırdığımız zaman...
Normal dengeli beslenmede beyaz etin ağırlıkla tüketilmesi gerekiyor. Kırmızı ete de ihtiyacımız var ama yağlı ete ihtiyacımız yok.Bu arada haftada 1,2 defa balıkta tüketilmelidir.

Peki  fazla kilo konusunda neler söyleyeceksiniz?

MS hastalarına kilo  önermiyoruz,  eklemlerine fazla ağırlık biniyor. Ağrıyı ve krampı daha çok hissediyorlar. Bu nedenle kilo vermelerini öneriyoruz. Bunun içinde dengeli beslenmeleri ve egzersiz yapmaları gerekiyor.

 Kilo vermek dünyanın en zor  işi .  Gelişi güzel rejim yaparak kilo vermek çoğunlukla mümkün olmuyor. Bunun için de bir diyet uzmanında özelliklerinize uygun bir diyet alacaksınız. Metabolizmanıza uygun bir diyet hazırlanacak.Bir de metabolik ,endokrin bir hastalığınız olmayacak yani şeker hastalığı,tiroit bozuklukları  olmayacak. Kilo vermek isteyen biri rutin tahlillerini yaptıracak.  Endokrin konsültasyonları yapılacak.Eğer normalse sorun değil bunlarda sorun varsa önce bunlar tedavi edilmeli. Hipotiroidi(troit bezini az çalışması ) olan bir hasta istediği kadar spor yapsın asla zayıflayamaz.

MS hastalarına ağır bir diyet önermiyorum. Hafif ve orta bir diyet yeterli. Vücut direnci düşmemeli.Direnç düşünce başka hastalıkların çıkma riski doğuyor.Yavaş ve kademeli bir zayıflama programı olmalı.Mutlaka yanında spor ve bilinçli beslenme olacak.Bazı paramedikal ve zayıflatıcı bitkisel  ürünler kullananlar oluyor.Kesinlikle ama kesinlikle,değil MS'lilerin kimsenin bunları kullanmaması gerekiyor.

Yaşam şartlarımız zaten kilo almamıza uygun. Elbette çoğumuz ister evde ister dışarıda normalde yememiz gerekenden çok fazlasını yiyor ve çok fazla kalori alıyoruz. Günde 3000-4000 kalori alırken yarım saat spor yaparak ancak 100 kalori vermek mümkün olabiliyor.


  Spor yaparken nelere dikkat etmeli?

Spor yapmadan önce, hele hele koşu bandına çıkmadan önce mutlaka efor testi yaptırmak gerekir. Özellikle orta yaş ve ileri yaştaki insanlar spor yapmadan önce kardiyolojik muayene, EKG,efor testi yaptıracaklar.Sonrasında da uygun programlı spor yapacaklar.


   SÜT?

Süt ve süt ürünleri mutlaka gerekli .  Zaman zaman kortizon alıyorlar. Kemikleri zayıflıyor. Kendiliğinden kırılmalar meydana gelebiliyor.Bunu önlemek için kalsiyum ve D vitamini ile desteklenmeleri gerekiyor.


  GÜNEŞ?

Kızgın güneşten uzak duracaklar. Sabah saatlerinde güneşlenmeleri gerekiyor. Sabah 9 ' da güneş ve deniz faslı bitmeli,akşam 6'dan sonra hafif güneşte denize girilmeli.Yüzme ,yoga en rahatlatıcı sporlar.

  Kolesterol  yüksekse , kolesterol düşürücü ilaçların MS 'e faydası olduğunu araştırmalar göstermeye başladı. Ama yüksek dozda kullanılıyor. Kolesterol düşürücü etkisinden bağımsız bir etki söz konusu. Yani diyetin yanında kolesterol düşürücü ilaçlar. Devam eden çalışmada ikincil ilerleyici MS’te hastalık seyrini yavaşlattığına dair yeni bilgiler gelmeye başlamıştır.


 Aç kalma, oruç tutma?

MS hastaları oruç tutmayacak . Ben hastalarıma oruç tutmamalarını öneriyorum.Şimdi yaz ramazanları başlayacak üstelik,normal insanlar bile zorlanacak.Uzun süre aç kalacak,uykusuzu kalacak,uyku ritmi bozulacak.

Yeme alışkanlığı bozulacak. Vücut dirençleri azalacak. Yine de kış oruçlarında hasta kendine zarar vermeyecek ölçüde aç kalarak oruç tutabiliyorsa o kendisine kalmış ama ben hiç önermiyorum.


  SİGARA?

Sigara kesinlikle yasak .  Sağlık koşulları ve ödemeleri yönünden fakir  bir ülkeyiz. Zaten devlet primlerini zor topluyor ve bu yokluk içinde pahalı ilaçlar veriliyor.Çok pahalı tedaviler yapılırken sigara içen hastanın vücut direncini düşürmesini düşünemiyorum.Sigara içen hastayı tedavi etmek dahi istemiyorum.Bugün artık akıllı bir insanın sigara içmemesi gerekir.Gelişmiş ülkelerde bırakın kapalı mekanı açık havada bile kalabalık içinde sigara içemezsiniz.Kanser yapıyor.Vücudun direncini yok ediyor.MS hastalarının dirençli olmasından bahsediyoruz.O zaman kesinlikle ama kesinlikle yasak.Seyrek alkol alabilirler.15 günde ayda bir,bir kadeh içmek bir şey yapmaz.Keyif için aşırıya kaçmamak şartıyla.
 
  Ayrıca özellikle söylemek istiyorum ki ilaç dışında, piyasa da reklamı yapılan besin tamamlayıcı maddeler kesinlikle tedavi amaçlı kullanılmamalı.Özellikle MS hastalarında bu tür maddeler zararlı etkiler yapıyor.



  Peki MS hastalarına ne söylemek istiyorsunuz?

MS hastalarının kendileriyle ilgili yapmaları gereken en önemli şey MS'leriyle barışık olmalarıdır.  Hastaların hastalığı inkar etmeleri, tedaviyi ihmalleri iyileşme sürecini aksatıyor ve sonuç kötüye gidiyor. MS teşhisi alanlar MS'lerini iyi bir merkezde kontrol ettirmeliler. Yıllarca yanlış tedavi görenler var.MS olmadıkları halde ilaç tedavisi uygulanan,tümör görüldüğü söylenip kanser tedavisi olanlar var.Doğru teşhisle tedaviye başlanacak ve sosyal yönden de kendini zinde tutacak.Kendiyle ve hastalığıyla barışık olanlar tedavide çok daha başarılı oluyorlar.MS kötü bir hastalık değil.Doğru teşhis ve tedavi edilirse,hasta iyi motive edilirse,iyi sosyal ve psikolojik destek alınırsa  en az hasarla yaşamlarını  sürdürülebilir. MS hastalık değil bir hastalıklar grubu.  Herkeste aynı şekilde seyretmiyor.Başkasının MS ' i onu ilgilendirmiyor.'İsterse hastalığın gidişatını değiştirebilirim 'inancını koruyabilmeliler. MS' te herkes ,kendi deneyimlerini yaşayacak.

                                                                                        Prof.Dr.Ömer Faruk Turan
                                                                                   Uludağ Üniversitesi Nöroloji



                                                                                                                   
                                                                                                                 Gülümse Dergisi

HASTALARLA İYİ İLETİŞİM KURMA KURALLARI

-ULUDAĞ Ü.HASTANESİNDE SİZE VERİLEN HASTA T ANITIM KARTI(SARI KART )VE T.C. KİMLİK NUMARANIZI EZBERLEYİN VEYA YANINIZDA BULUNDURUN

-DOSYANIZDAKİ İLETİŞİM BİLGİLERİNİZİ GÜNCELLEYİN

-SEKRETERLE GÖRÜŞMELERİNİN KISA VE NET OLMASINA DİKKAT EDİNİZ.DOKTORUNUZA SORMAK İSTEDİKLERİNİZİ                 omerfarukturan57@gmail.com sorabilirsiniz

-RANDEVULARINIZI TAKVİMİNİZE VEYA AKILLI TELEFONLARINIZA KAYDEDİN.GİDEMİYECEĞİNİZ RANDEVULARINIZI 24 SAAT ÖNCEDEN İPTAL ETTİRİN.BAŞKA MUAYENE OLMAK İSTEYEN HASTALARA ENGEL OLMAYIN

-MUAYENE OLURKEN CEP TELEFONLARINIZ KAPATIN VEYA SESSİZE ALIN.TELEFON GÖRÜŞMESİ YAPMAYIN,DOKTORUNUZUN DİKKATİ DAĞILABİLİR.

-ZAMAN ZAMAN RANDEVU SAATLARİNDE BİRAZ AKSAMA OLABİLMEKTEDİR,HOŞGÖRÜLÜ VE SABIRLI OLUNUZ.BAZEN KARIŞIK ZOR HASTALAR FAZLA ZAMAN ALABİLMEKTEDİR.

-MERAK ETTİĞİNİZ SORMAK İSTEDİĞİNİZ SORULARI NOT EDİN

-GÖRÜŞMELERDE ÖNEMLİ KONULARI NOT EDİN.TEDAVİ DÜZENLEMELERİNİ İYİCE ANLADIĞINIZDAN EMİN OLUN

-İLAÇLARINIZI,İLAÇ RAPORLARINI YANINIZDA GETİRİN

-SİZE AİT BELGELERİ,RAPORLARI,FİLM CD LERİNİ BİR DOSYA HALİNE GETİRİN VE HER SEFERİNDE YANINIZDA OLSUN

-MR ÇEKİLDİĞİ ZAMAN ,MR RAPORLARI YANINDA MUTLAKA CD İSTEYİNİZ.a

-HASTANEDE YATTIĞINIZ ZAMAN,TABURCU OLDUĞUNUZ ZAMAN  ÇIKIŞ ÖZETİNİ(EPİKRİZ) MUTLAKA ALINIZ

-HASTALIĞINIZI SAĞLAM KAYNAKLARDAN ÖĞRENİN.İNTERNETTE HER BİLGİNİN DOĞRU OLAMADIĞINI UNUTMAYIN.

-İLAÇ RAPORLARININ SÜRESİ 1 YILDIR.RAPOR BİTİMİNDEN 10 GÜN ÖNCE DOKTORUNUZA BAŞVURUN-MULTİPL SKLEROZ(MS) İLAÇLARI AVONEX,BETAFERON,REBİF AUBAGİO,TYSABRİ,GİLENYA TECFİDERA ,FAMPYRA ,GİBİ İLAÇLAR SADECE 3.BASAMAK HASTANELERDE RAPOR EDİLİR VE SADECE NÖROLOJİ UZMANLARI REÇETE EDEBİLİRLER

-DİĞER NÖROLOJİK HAYATİ İLAÇLAR NÖROLOJİ UZMANLARI TARAFINDAN RAPOR EDİLİR VE DOKTORLAR TARAFINDAN REÇETE EDİLEBİLİR.

-TIP FAKÜLTESİ HASTANESİNDE YAPTIRDIĞINIZ TAHLİLLERİ VE RADYOLOJİ RAPORLARINI http://95.0.132.38/ GÖREBİLİR VE ÇIKTI ALABİLİRSİNİZ VEYA TIP FAK.HASTANESİ SAYFASINDAN LAB SONUÇLARI KISMINI --TIKLAYARAK TA ULAŞABİLİRSİNİZ